Η Μαρώνεια ιδρύθηκε από χιώτες αποίκους, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του ΄Ισμαρου, στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα και εξελίχθηκε σε κραταιά και πολυάνθρωπη πόλη-κράτος. Η παράδοση αναφέρει ως οικιστή της Μαρώνειας τον Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα. Από τον Όμηρο είναι γνωστή η φιλοξενία και τα δώρα του Μάρωνα πρός τον Οδυσσέα όταν εκείνος βρέθηκε στη χώρα των Κικόνων. Η οχύρωση της κλασικής πόλης έχει μήκος 10 χιλιομέτρων και περιλαμβάνει μία έκταση 4.000 στρεμμάτων από την παραλία μέχρι την κορυφή του Ίσμαρου.


Οι ανασκαφές άρχισαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και αποκάλυψαν: το θέατρο της πόλης με δύο φάσεις κατασκευής, την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή, Ιερό, πιθανόν του Διονύσου, που χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αιώνα, μεγάλη κατοικία ελληνιστικής εποχής με ψηφιδωτό δάπεδο, δύο μεγάλα κτηριακά συγκροτήματα, πιθανότατα δημόσια, ελληνιστικής εποχής, τμήματα της οχύρωσης της κλασικής πόλης.


Σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα της περιοχής θεωρούνται:

1) Αρχαίο Θέατρο, που κατασκευάσθηκε στην ελληνιστική εποχή, αλλά έχει υποστεί μετασκευές στα ρωμαϊκά χρόνια. Σώζονται τρεις σειρές από το λίθινο κοίλο, ο κεντρικός και ο πεταλόσχημος αγωγός της ορχήστρας και το κτήριο της ρωμαϊκής σκηνής.

2) Ιερό του Διονύσου (4ου αιώνα π.Χ.),

3) Οικία ψηφιδωτού, που ειναι μεγάλη κατοικία του τέλους 4ου - αρχών 3ου αιώνα π.Χ. με ψηφιδωτό δάπεδο στον ανδρώνα.

4) Ρωμαϊκό Πρόπυλο.Μνημειακή πύλη που χρονολογείται στην εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού (124-125 μ.Χ.).